“Het was een manier om hem dicht bij me te houden.”

Ontroerd door de positieve reacties op You Want It Darker (2016) dat drie weken voor zijn overlijden uitkwam gaf Leonard Cohen zijn zoon instructies om de nummers af te maken waar ze samen aan waren begonnen, aan de hand van vocale opnames die hij had achtergelaten. In een daad van toewijding − aan zijn vader en aan het ambacht van songwriting − schreef Adam arrangementen en nam ze op zoals hij dacht dat Leonard ze zou willen horen. Het resultaat is Thanks for the Dance, een postuum album met onuitgebracht materiaal dat niet liefdevoller en respectvoller had kunnen worden. “Dit project ging niet over mij”, vertelt Adam aan Apple Music. “Ik liet me bij de keuzes die ik maakte niet leiden door mijn smaak. Mijn taak was om keuzes te maken die Leonards smaak weerspiegelen. Ik heb een streepje voor op andere, veel betere en befaamdere producers: ze weten niet waar hij een hekel aan heeft. Ik wel.” Adam vertelt het verhaal achter elk nummer en licht een aantal van zijn favoriete teksten toe.

Happens to the Heart
“Iedereen die Leonard Cohen in de laatste fase van zijn leven kende, wist dat er één lied was waar hij obsessief en dwangmatig aan werkte en schaafde: ‘Happens to the Heart’. Hij zou hemel en aarde bewegen om het af te maken, maar het lukte ons maar niet om een muzikale begeleiding te vinden waar hij tevreden mee was. Dit is een lied in een langere reeks met als uitgangspunt de essentie van het leven, wat ik het ‘gebroken halleluja’ noem. Alles barst, en dat geldt ook voor het hart. Ik beschikte over ongelooflijke opnames van zijn vocalen, die zoveel voor hem betekenden. Dat was een manier om hem dichtbij me te houden, om toch nog samen iets te maken. De klus had een emotioneel aspect, maar nog veel belangrijker voor mij was om het juiste resultaat te bereiken. Ik begon met het ontleden van alle zangpartijen en het samenstellen van een vocale laag die aansloot bij zijn laatste goedgekeurde versie van de tekst. Daarna moest ik die laag matchen met een palet aan akkoorden die authentiek klinken voor doorgewinterde fans van Leonard Cohen.”

Moving On
“Zijn basisidee voor deze song was dat hij het couplet een paar keer zou herhalen, als in een meditatie. Elke keer dat we het probeerden, voldeed het niet aan zijn verwachtingen. Ik ging aan de slag met zijn bijzonder aangrijpende vocalen en probeerde terug te keren naar de essentie. In mijn achtertuin in Los Angeles bespeelde Avi Avital zijn mandoline en Javier Mas zijn Spaanse gitaar met nylonsnaren. Ik liet ze met veel tremolo spelen, want die trillingen leveren een oosters geluid op. De regel die het hardst bij mij aankomt is ‘As if there ever was a you’. Deze song voelt aan als een nostalgische droom. Toen we de zang opnamen, had hij net het nieuws ontvangen dat Marianne [Ihlen] was overleden. Tijdens het opnemen van de vocalen kreeg ik het gevoel dat hij de tekst aanpaste en interpreteerde als een postscriptum voor ‘So Long, Marianne’. Tijdens de opnames hadden we daar gesprekken over en zo besloot ik om de mediterrane romantiek van het nummer te versterken.

The Night of Santiago
“’Night of Santiago’ was altijd al een van mijn favoriete gedichten die mijn vader had geschreven. Het is gebaseerd op een gedicht van Federico García Lorca. Ik hoorde jarenlang een versie die nog een werk in uitvoering was, bijvoorbeeld in de voortuin, als we een kopje koffie dronken of tijdens het avondeten. Ik smeekte hem altijd om te proberen om het op muziek te zetten. Toen hij al danig verzwakt was, zei hij: ‘Goed, ik draag het gedicht voor in bepaald tempo en daarna kan jij de muziek schrijven om het verhaal te vertellen.’ Het was echt ontzettend leuk om hier aan te werken. De taal is zo voluptueus. Het nummer werd grotendeels opgenomen in Spanje, met Sílvia Pérez Cruz uit Barcelona plus Javier Mas en Carlos de Jacoba, om er een flamenco-draai aan te geven. We probeerden er wat speelse gekte aan toe te voegen. Toen we terugkeerden in Los Angeles kwam Beck langs om mondharp op de coupletten te zetten en wat gitaarpartijen in te spelen, wat het geheel een filmisch aspect gaf.

Thanks for the Dance
“Hij probeerde een versie hiervan te realiseren voor de albums Old Ideas, Popular Problems en You Want It Darker. Jaar in jaar uit worstelde hij met het vinden van de juiste manier om deze song uit te voeren. Ik denk dat hij zeer te spreken zou zijn over deze versie. De bedoeling was om songs als ‘Dance Me to the End of Love’ en ‘Hallelujah’ in herinnering te brengen. Het bevat een bepaald soort lichtheid en ondeugendheid die je in meer van zijn werk aantreft: ‘Stop at the surface, the surface is fine.’ Het bevat zoveel berusting en humor en weerspiegelt daarmee zijn geestelijke gesteldheid aan het einde van zijn leven. Jennifer Warnes, zijn trouwe vocale partner, zong haar partij in mijn achtertuin in. Toen het klaar was, wisten we dat het album ook af was. Het samengaan van hun stemmen is bijzonder. Een vrouwelijke stem en de lage bariton van mijn vader: het raakt een gevoelige snaar en doet je denken dat je dit lied eerder hebt gehoord. Velen vonden dat You Want It Darker zwaar en duister was, maar dit album is zachter en laat zich eerder associëren met bloei en romantiek.”

It’s Torn
“De geschiedenis van ‘Torn’ begon tien jaar geleden, in samenwerking met Sharon Robinson. Met haar had hij al veel nummers geschreven en was hij op tournee gegaan. Maar de song kreeg pas echt vorm in Berlijn, met de concertpianist en componist Dustin O’Halloran. Een paar akkoorden zijn geleend van een nummer dat mijn vader tientallen jaren geleden schreef, ‘Avalanche’. Ook hier gaat hij in op zijn centrale gedachte dat alles gebroken is. Dat is zijn aanhoudende boodschap. We moeten allemaal omgaan met de imperfectie van het leven: ‘It's torn where there's beauty, it's torn where there's death/It's torn where there's mercy, but torn somewhat less’, zegt hij. ‘It's torn in the highest, from kingdom to crown/The messages fly but the network is down/Bruised at the shoulder and cut at the wrist/The sea rushes home to its thimble of mist/The opposites falter, the spirals reverse/And Eve must re-enter the sleep of her birth.’ Dit is gewoonweg pseudo-bijbels. Ik heb zoiets nooit gehoord bij een andere songwriter, zelfs niet Dylan. Het is zo weloverwogen. Het is als het Bijbelverhaal over Koning David.

The Goal
“’The Goal’ is misschien wel mijn favoriete nummer op het album. De verrassing komt op het einde: ‘No one to follow and nothing to teach/Except that the goal falls short of the reach.’ Dat is een fantastische zin om op te kauwen. Het reflecteert ook de staat waarin hij op het einde van zijn leven verkeerde. Hij zat in zijn stoel, keek naar het leven dat aan hem voorbijtrok en deelde dit soort ongelooflijk diepe en groothartige gedachtes. De muziek rondom zijn declamatie brengt de humor en emotie tot leven, plus het opflakkeren en versoberen van zijn emotionele staat. Het meest treffende dat mensen na beluistering van deze nummers keer op keer zeggen, is dat ze voelen dat Leonard Cohen nog steeds onder ons is, dat hij nog leeft. Deze song bevat die kwaliteit in een krachtige dosis. Zijn declamatie is zo tragisch, het voelt zo aanwezig. Ik weet zeker dat hij vanuit de andere kant sprak.

Puppets
“Alweer een gedicht waar we jarenlang over praatten. Waarmee ik bedoel dat hij jarenlang moest aanhoren dat ik het zo jammer vond dat hij het niet had omgevormd tot een song. Hij grinnikte dan en zei: ‘Nou, schrijf er dan iets voor dat erbij past en dan zal ik het overwegen’. De tekst en het perspectief van de verteller bevatten een woeste gedurfdheid, terwijl het arrangement robuust is en een kerkachtige sfeer oproept. Het opent met: ‘German puppets burned the Jews/Jewish puppets did not choose.’ Zo'n begin is ongelooflijk moedig, dus het arrangement moest ook robuust zijn. Het heeft ook een soort buitenaardsheid. We namen in Berlijn een Duits koor op en kregen toen het gekke idee om naar Montreal te gaan om ook het Joodse mannenkoor te vragen dat zo’n belangrijke rol speelt op You Want It Darker. Zodoende bevat dit stuk een koor van Duitsers en een koor van Joden, die samenvloeien. De uitdaging was om bij zoiets veelzeggends nooit te vervallen in sentimentaliteit.

The Hills
“’Triomfantelijk’ is een mooi woord om deze song te beschrijven. De verteller verklaart half gekscherend dat hij het niet redt tot de heuvels. Het is een van de wonderlijke paradoxen van ons bestaan. Het verhaal is vergelijkbaar met dat van de film Secret Life of Walter Mitty. We zijn altijd op reis om het gat te overbruggen tussen wat je wilt en wat je hebt. Er zit een gevoel van grimmigheid en berusting in deze song, zonder dat het klaaglijk wordt. Dat levert een grandioos en tijdloos gevoel op, dat tegelijk ook fris en modern is. Patrick Watson, een van mijn favoriete artiesten van nu, heeft een enorme bijdrage geleverd met zijn arrangementen voor blaasinstrumenten en vocalen. Dit is de enige song op het album met een co-producer.

Listen to the Hummingbird
“Dit is de laatste die we opnamen. We worstelden een beetje, want we hadden nog maar acht nummers en vonden dat te weinig. We wisten dat we er nog eentje nodig hadden. We waren in Berlijn en Justin Vernon van Bon Iver werkte in de studio naast ons. We hoorden vanuit zijn studio ongelooflijke, heel emotionele en prikkelende geluiden. De sfeer was zo fascinerend en inspirerend dat het me deed denken aan de laatste persconferentie van mijn vader. Dat was de laatste keer dat hij in het openbaar sprak, voor de promotie van You Want It Darker. Zonder aanleiding zei hij ineens: ‘Willen jullie een nieuw gedicht horen?’ Hij reciteerde het door een goedkope microfoon in een vergaderzaaltje. Ik vroeg Sony om de opnames, poetste die op, maakte het metronomisch correct en componeerde muziek waarin de atmosferische geluiden zijn verwerkt die vanuit de studio van Bon Iver in Berlijn onze studio bereikten. En zo kwam het tot stand.